"مقامات پاکستانی مدت‌های طولانی با گروه‌های شبه نظامی داخلی ارتباط داشته‌اند که به پیشرفت منافع سیاست خارجی این کشور با افغانستان و هند کمک کرده‌اند. از زمانی که اسلام‌آباد به عنوان یکی از متحدان جنگ علیه تروریسم پس از حملات 11 سپتامبر 2001 میلادی به واشنگتن پیوست، تحلیلگران سرویس‌های اطلاعاتی و امنیتی پاکستان را به ایفای بازی دوگانه متهم کرده‌اند، بدین معنا که اگر نمی‌توان علنا به گروه‌های شبه نظامی که نیروهای ناتو در افغانستان را می‌کشند، کمک کرد، پس آنها را نادیده گرفت. پاکستان این اتهامات را رد می‌کند."
به گزارش انصار به نقل از (ایسنا)، زاخاری لوب در گزارشی تحت عنوان "نسل جدید تروریست‌های پاکستان" در اندیشکده شورای روابط خارجی می‌نویسد: (می 2011 میلادی که کماندوهای امریکایی اسامه بن لادن، مغز متفکر و رهبر سابق شبه نظامیان القاعده را در یک مجتمع ساختمانی در نزدیکی اسلام‌آباد کشتند، نگرانی‌ها نسبت به تعهد پاکستان در زمینه مقابله با تروریسم افزایش یافت. عناصر رهبری القاعده و شبه نظامیان طالبان افغاستان، مناطق قبیله‌نشین نیمه خودمختار پاکستان را پایگاه خود قرار دادند، جایی که در آن اغلب با انواع گروه‌های شبه نظامی از جمله "شبکه حقانی" همکاری می‌کنند. برخی گروه‌ها از پاکستان به عنوان محل اجرای حمله به افغانستان استفاده کرده و برخی دیگر از این کشور برای تعقیب اهداف داخلی از جمله مدارس، عبادتگاه‌ها و همچنین سازمان‌های دولتی استفاده کرده‌اند.
گروه‌های تروریستی
گروه‌های تروریستی متعدد که در پاکستان فعالیت دارند، در یکی از تقسیم‌بندی‌هایی که اشلی جی. تلیس، یکی از مشاوران ارشد در موسسه کارنگی برای صلح بین‌المللی در جلسه شهادت کنگره امریکا در جنوری 2008 میلادی مطرح کرد، گنجانده می‌شوند:
فرقه‌ای: گروه‌هایی با انگیزه مذهبی همچون گروه‌های سپاه صحابه و لشکر جنگوی و تحریک جعفری که در پاکستان به ایجاد درگیری و خشونت می‌پردازند.
ضد هندی‌ها: گروه‌های متمرکز بر منطقه مورد مناقشه کشمیر که ادعا شده با حمایت ارتش و آژانس سرویس‌های اطلاعات داخلی پاکستان دست به عملیات می‌زنند، از جمله، لشکر طیبه، سپاه محمد و حرکت المجاهدین.
طالبان افغان: جنبش اصلی طالبان و به ویژه رهبری آنها که حول ملا محمد عمر متمرکز شده و گمان می‌رود که در کویته مستقر باشد.
القاعده و شاخه‌هایش: سازمان جهانی تروریستی که توسط اسامه بن لادن تاسیس شد و توسط ایمن الظواهری رهبری میشود.
طالبان پاکستان: ائتلاف گروه‌های افراطگرا در مناطق قبیله‌ای که به صورت فدرالی اداره میشود (فتا) و ملا فضل اله رهبری آن را بر عهده دارد.
دیگر گروه‌های شبه نظامی که خارج از چارچوب تلیس قرار دارند شامل گروه‌های جدایی طلب از جمله ارتش آزادی‌بخش بلوچستان در جنوب غرب پاکستان است.
کارشناسان می‌گویند اما با وجود همکاری بیشتر میان گروه‌ها، روابط تیره و تار شده است. شبکه حقانی، یکی از شاخه‌های نیمه خودمختار شبه نظامیان طالبان و یک سازمان تروریستی خارجی معرفی شده از سوی امریکا، نشان‌دهنده روابط پیچیده میان گروه‌های شبه نظامی در پاکستان و افغانستان است. یکی از گزارش‌های "مرکز مبارزه با تروریسم" که به سال 2011 میلادی مربوط میشود، این گروه را به عنوان یک "بازیگر واسط" توصیف می‌کند که با آژانس سرویس‌های اطلاعات داخلی پاکستان، القاعده و شبه نظامیان ازبک و دیگر گروه‌های تروریستی ارتباط دارد. مرکز مبارزه با تروریسم یک موسسه تحقیقاتی مستقل مستقر در دانشکده ارتش امریکا در وست پوینت است. دان راسلر و وحید بروان در گزارشی می‌نویسند: شبکه حقانی در سه دهه اخیر به عنوان تامین‌کننده دیگر گروه‌ها و همچنین منبع شبه نظامی‌گری محلی، منطقه‌ای و جهانی فعالیت کرده است. نصیرالدین حقانی، سرمایه‌دار ارشد و قاصد این گروه در نوامبر سال 2013 میلادی و در شرایطی نامشخص در نزدیکی اسلام‌آباد کشته شد. سه تن دیگر از رهبران ارشد شبکه حقانی نیز در سال 2011 میلادی در حملات هواپیماهای بیسرنشین امریکا کشته شدند. سراج الدین حقانی برادر بزرگتر نصیرالدین این گروه را رهبری می‌کند.
طالبان پاکستان
حامیان طالبان افغانستان که به دنبال پناهگاهی در مناطق قبیله‌ای پاکستان بودند پس از حمله اولیه ارتش پاکستان به مناطق نیمه خودمختار در سال 2002 میلادی ماهیت خود را تغییر دادند.
در دسامبر سال 2007 میلادی حدود 13 گروه مختلف شبه نظامی زیر چتر شبه نظامیان تحریک طالبان پاکستان به هم پیوستند. این گروه به شبه نظامیان طالبان پاکستان تحت رهبری بیت‌اله محسود از وزیرستان جنوبی مشهور هستند. مقامات پاکستان بیت‌اله محسود را به رهبری ترور بی‌ظیر بوتو، نخست‌وزیر پیشین این کشور در دسامبر 2007 میلادی متهم کردند.
تحلیلگران می‌گویند، آتش‌بس‌های کوتاه مدت سالهای 2008 و 2009 میلادی امضا شده با اسلام‌آباد، فرصت‌هایی را برای طالبان پاکستان فراهم کرد تا تجدید سازمان کرده و دستیابی‌های منطقه‌ای به دست آورند.
پس از کشته شدن بیت‌اله محسود در آگست سال 2009 میلادی توسط حمله پهپادی امریکا، حکیم‌اله محسود، معاون و پسر کاکای ولی رهبری شبه نظامیان تحریک طالبان پاکستان را به دست گرفت. گزارش شده هنگامی که حکیم‌اله محسود به همراه یکی از معاونان ارشد در نوامبر سال جاری میلادی در حمله پهپادی امریکا کشته شد، آماده شرکت در مذاکرات صلح قریب الوقوع با اسلام‌آباد بود. اما تحلیلگران معتقدند دورنماهای این مذاکرات صلح مبهم و نامشخص بود. حکیم‌اله محسود که علیه پاکستان اعلام جنگ کرده بود در اکتبر سال 2013 میلادی گفت: سیستم پاکستان غیراسلامی است و ما می‌خواهیم یک سیستم اسلامی را جایگزین آن کنیم، این خواسته و تمایل حتی پس از خروج نیروهای امریکایی از افغانستان پس از سال 2014 میلادی ادامه خواهد یافت. استفان تنکل، کارشناسی در موسسه کارنگی برای صلح بین‌المللی تاکید می‌کند: چنانچه اجازه دهیم مذاکرات با شکست مواجه شود افکار عمومی پاکستان به طور قاطعانه با طالبان به جای امریکا دشمنی می‌کنند. واشنگتن هم اکنون به دلیل بازگشت فعالیت شبه‌نظامی‌گری در پاکستان سرزنش شده است.
کمی پس از کشته شدن حکیم‌اله محسود، مجلس شورا ملا فضل‌اله تندرو را به عنوان جانشین وی انتخاب کرد. فضل‌اله که به دلیل دستور ترور ملاله یوسف‌زی، فعال و نوجوان پاکستانی بدنام و رسوا شده مذاکره با دولت اسلام‌آباد را رد کرد. این سوال برای تحلیلگران پیش آمده که آیا فضل‌اله می‌تواند به عنوان نخستین فرمانده شبه نظامیان تحریک طالبان پاکستان خارج از قبیله محسود پیوند این گروه را حفظ کند یا خیر؟
گروه شبه نظامی تحریک طالبان پاکستان علیه پاکستان اعلام جهاد کرده و به دنبال کنترل مناطق، تقویت شریعت و مبارزه با نیروهای ناتو در افغانستان است. عصمت‌اله شاهین، رئیس مجلس شورا که ملا فضل‌اله را انتخاب کرد به خبرگزاری رویترز می‌گوید: ما نیروهای امنیتی، دستگاه‌های دولتی، رهبران سیاسی و نیروهای پلیس را هدف قرار می‌دهیم. ما غیرنظامیان، بازارها و یا مناطق عمومی را هدف قرار نمی‌دهیم. مردم نباید نگران باشند.
ارزیابی پراکندگی طالبان پاکستان امری دشوار است. راسلر از مرکز مبارزه با تروریسم می‌گوید: به دلیل چالش‌هایی که مرتبط است با تعریف مرزهای این گروه و ماهیت پراکندگی آنها که چگونه در مرزهای منطقه‌ای یا قبیله‌ای سازماندهی شده‌اند، برآوردهای معتبری از میزان پراکندگی تحریک طالبان پاکستان وجود ندارد.
تحریک طالبان پاکستان نیروهای امنیتی و غیرنظامیان را هدف قرار داده است. از میان شرم‌آور‌ترین حملات این گروه می‌توان به بمب‌گذاری هتل "مریوت" اسلام‌آباد در سپتامبر سال 2008 میلادی که دستکم 60 تن در آن کشته شدند و همچنین بمب‌گذاری هتل "مروارید کنتیننتال" پیشاور در جون 2009 میلادی که 17 تن در آن کشته شدند اشاره کرد. تحریک طالبان پاکستان هنگامی که مسئولیت بمب‌گذاری ناکام ماه می2010 میلادی در میدان تایمز نیویورک را به عهده گرفت جاه طلبی‌های فراملیتی خود را ابراز کرد.
شبه نظامیان "طالبان پنجابی"، گروهی جدا از گروه‌های شبه نظامی ایالت پنجاب پس از حملات گسترده سالهای 2008 و 2009 میلادی در شهرهای لاهور، اسلام‌آباد و راوالپیندی مشهور شدند. این شبکه اهداف کشمیر محور و فرقه‌گرایی دارد. گروه بازنگری اطلاعاتی "جین" اواخر آگست سال جاری میلادی در گزارشی می‌نویسد: گروه طالبان پنجابی از رهبری مرکزی طالبان پاکستان عصبانی شده‌اند اما به طور خارق‌العاده‌ای قادر به انجام عملیات‌های پیچیده در محیط‌های شهری به ویژه در پنجاب هستند. ایالت پنجاب مهمترین و معروف‌ترین ایالت پاکستان از نظر سیاسی است.
شبکه حقانی که عملیات‌هایش را در مرز پرنفوذ افغانستان- پاکستان مشهور به "خط دیورند" انجام می‌دهد، در برخی از این فعالیت‌ها متحد ارزشمندی برای طالبان پاکستان از آب درآمده است. شبکه حقانی تنها در کنار شبه نظامیان تحریک طالبان پاکستان و طالبان افغانستان در کابل مبارزه نکرده بلکه به عنوان میانجی‌گر پرنفوذی بین شبه نظامیان تحریک طالبان پاکستان و اسلام‌آباد فعالیت داشته است. به گفته مرکز مبارزه با تروریسم، پاکستان مدت‌های طولانی حامی و ذی‌نفع شبکه حقانی بوده است. شبکه حقانی به اسلام‌آباد در مدیریت گروه‌های شبه نظامی در مناطق قبیله‌ای که به صورت فدرالی اداره می‌شوند، کمک کرده و علیه هند در مناقشات بر سر کشمیر اعمال فشار کرده است. پاکستان گروه پشتون را که جزو خطرناک‌ترین گروه‌ها برای نیروهای ناتو در افغانستان بوده است به عنوان منبع بالقوه فشار و قدرت پس از خروج برنامه‌ریزی شده نیروهای ائتلافی در پایان سال 2014 میلادی از افغانستان می‌بیند.
تغییر چهره تروریسم
به ویژه از سال 2007 میلادی که گروه‌های تروریستی رهبران سیاسی، نظامی، پلیس و قبیله‌ای، اقلیت شیعه و مدارس را در پاکستان هدف قرار داده‌اند، خشونت در این کشور افزایش یافته است. کارشناسان می‌گویند: اما در اصل در یک دهه گذشته، بمب‌گذاری‌های انتحاری در سالهای اخیر به طور باورنکردنی فراگیر شده که نشانگر نفوذ القاعده است. به گزارش "پورتال تروریسم جنوب آسیا" مستقر در دهلی‌نو، سه بمب‌گذاری انتحاری در سالهای 2002 و 2003 میلادی صورت گرفته و با سیری صعودی در سال 2009 میلادی 76 حمله انتحاری و 37 حمله در 10 ماه نخست سال جاری میلادی ثبت شده است.
القاعده علاوه بر فراهم کردن کارشناسان فنی و امکانات برای گروه‌های شبه نظامی در پاکستان، آنها را به همکاری بیشتر با یکدیگر نیز ترغیب می‌کند. راسلر از مرکز مبارزه با تروریسم در سال 2009 میلادی می‌نویسد: القاعده با ترغیب اتحاد، میان گروه‌های شبه نظامی که ممکن است مخالف یکدیگر باشند و یا نظرات متناقضی نسبت به حمله به پاکستان داشته باشند، نقش میانجی‌گر و سازنده ائتلاف میان شاخه‌های مختلف گروه‌های شبه نظامی پاکستانی را ایفا می‌کند.
در این میان طالبان همزمان با دستیابی به اهداف مشترک با گروه‌های تروریستی که اقلیت شیعه در پاکستان را هدف می‌گیرند، پیوندها و اقدامات جنایی پرمنفعتی را در کراچی به وجود می‌آورد که این امر باعث شده تا این گروه در پاکستان بیش از پیش مستحکم شده و یک شبکه در سطح کل کشور ایجاد کند. کماندوهای شبه نظامی پاکستان در سپتامبر سال جاری میلادی کمپینی را برای شناسایی گروه‌های تروریستی و جنایی شهر کراچی به راه انداختند و گزارش شده که در یک ماه بیش از 1500 مظنون را دستگیر کردند. تنکل می‌نویسد: در این حین احزاب سیاسی پاکستان مذاکرات با طالبان را به منظور جلوگیری موقت از خشونت‌های شدیدتر در ایالت پنجاب و دیگر مناطق پرجمعیت حمایت کردند. پورتال تروریسم جنوب آسیا در گزارشی اعلام کرد، در 10 ماه نخست سال 2013 میلادی 2745 غیرنظامی و 601 نیروی امنیتی در درگیری‌های تروریستی کشته شدند که حدودا برابر با میزان تلفات دو سال پیش است.
چالش‌های مقابله با تروریسم
با وجود آنکه ارتش و پلیس پاکستان به شدت از سوی گروه‌های شبه نظامی هدف قرار می‌گیرند، بعضی اوقات نیروهای امنیتی پاکستان تلاش کرده تا این ظرفیت را در خود ایجاد کنند و با شبه نظامیان داخلی مواجه شوند. برخی کارشناسان می‌گویند: در سال 2007 میلادی که درگیری خونینی میان نیروهای امنیتی پاکستان و دانشجویان شبه نظامی اسلامی در مسجد سرخ اسلام‌آباد رخ داد، برخی گروه‌ها پیشتر تحت حمایت دولت پاکستان فرار کرده بودند. در اکتبر 2009 میلادی شبه نظامیان به پایگاه‌های ارتش در شهر راولپندی حمله کرده و حدود 40 تن را به مدت بیش از 20 ساعت گروگان گرفتند. تحلیلگران می‌گویند: چنین حملاتی از دوره جدیدی در روابط ارتش و آژانس سرویس‌های اطلاعات داخلی پاکستان با بسیاری از گروه‌های شبه نظامی خبر می‌دهد.
تحلیلگران می‌گویند، اگرچه ارتش و آژانس سرویس‌های اطلاعات داخلی پاکستان تمایل بیشتری برای تعقیب شبه نظامیان از خود نشان داده‌اند اما آنها به تشکیل ائتلاف‌هایی با این گروه‌ها از جمله شبکه حقانی ادامه می‌دهند تا بتواند از آنها به عنوان وسیله دفاعی علیه هند و افغانستان استفاده کند. در سپتامبر 2011 میلادی در یک مدرک کنگره‌ای و همچنین در سخنان دریاسالار مایکل مولن، رئیس ستاد مشترک ارتش امریکا به شبکه حقانی به عنوان بازوی استراتژیک آژانس سرویس‌های اطلاعات داخلی پاکستان اشاره شده است. دستگاه‌های امنیتی پاکستان این اتهامات را رد کرده‌اند.
در می2011 میلادی افشای این مساله که اسامه بن لادن در مجتمعی در داخل منطقه نظامی پاکستان در ابیت‌آباد پنهان شده، سوالات جدیدی را درباره تعهدات آژانس سرویس‌های اطلاعات داخلی این کشور برای مقابله با تروریسم برانگیخت. لئون پانه‌تا، رئیس وقت سازمان اطلاعات و جاسوس امریکا (سیا) گفت، این سازمان به دلیل نگرانی نسبت به افشای اطلاعات و سازش پاکستان با طالبان در مورد عملیات دستگیری بن لادن با آژانس سرویس‌های اطلاعات داخلی پاکستان همکاری نکرد. آصف علی زرداری، رئیس‌جمهوری وقت به سرعت به دنبال این عملیات می‌نویسد: پناه دادن تروریست‌ها توسط پاکستان گمانه‌زنی‌هایی بی‌پایه و اساس است.
سازمان سیا به منظور ارتقاء تلاش‌های مقابله با تروریسم پاکستان یک کمپین وسیع کشتار هدفمند به ویژه در وزیرستان شمالی و جنوبی به راه انداخت. حملات پهپادی امریکا در حال حاضر از خاک افغانستان صورت می‌گیرد اما مشخص نیست که آیا این اقدام پس از خروج برنامه‌ریزی شده نیروهای امریکا از افغانستان در سال 2014 میلادی ادامه خواهد یافت یا خیر. بروک ریدل، مامور سابق اطلاعات امریکا می‌گوید: اگر برنامه کشتار هدفمند متوقف شود، القاعده به سرعت در پاکستان احیا خواهد شد. متحدانش همچون طالبان و لشکر طیبه نیز به احیای القاعده کمک خواهند کرد و آژانس اطلاعات داخلی پاکستان نیز یا چشم خود را بر این مساله می‌بندد و یا بدتر، به آنها در این راه کمک می‌کند. منتقدان این برنامه، توانایی امریکا برای تشخیص شبه نظامیان از غیرنظامیان را زیر سوال برده و می‌گویند، این حملات احتمالا به افراطگرایی در ایالت‌های مرزی کمک می‌کند.
نواز شریف، نخست‌وزیر پاکستان در حالی که با حملات پهپادی امریکا به عنوان بی‌حرمتی به تمامیت ارضی پاکستان مخالف است و از آن انتقاد می‌کند، از برگزاری مذاکره با تحریک طالبان پاکستان حمایت می‌کند. گروه بین‌المللی بحران اشاره می‌کند: اسناد و مدارک فراوانی از رضایت ضمنی و همکاری فعال پاکستان با برنامه پهپادی امریکا وجود دارد. رویه عادی پاکستان این است که دشمنانش را مورد مجازات قرار دهد اما گاهی اوقات عمدا از شبه نظامیان حمایت می‌کند؛ شبه نظامیانی که نیروهای امنیتی با آنها همکاری دارند از جمله شبکه حقانی و شبه نظامیان طالبان.
در این حین، تلاش‌های مقابله با تروریسم پاکستان تحت بررسی دقیق ناظران حقوق بشر قرار گرفته است. عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر، نیروهای امنیتی را به شکنجه، کشتار غیرقانونی، بازداشت اختیاری ساکنان مناطق قبیله‌ای و ناپدید شدن اجباری روزنامه‌نگاران، فعالان حقوق بشر و اعضای گروه‌های جدایی طلب و ناسیونالیست متهم می‌کنند. مدافعان می‌گویند: یک چارچوب جدید قانونی که هنوز در پارلمان پاکستان به تصویب نرسیده با ایجاد دادگاه‌های جدید فدرال برای رسیدگی به پرونده‌های تروریسم بر یک سیستم قاطع عدالت کیفری تاکید دارد. اما منتقدان هشدار می‌دهند، این قانون توسط پاکستان بازداشت‌های طولانی و بدون ضمانت را تدوین می‌کند.)
انتهای مطلب
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/1325
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
